Stwardnienie rozsiane (SM), znane również jako sclerosis multiplex, to przewlekła, zapalna choroba autoimmunologiczna ośrodkowego układu nerwowego (OUN), która dotyka głównie młodych dorosłych. W Polsce choruje na nią około 40-60 osób na 100 000.
Czym jest stwardnienie rozsiane?
SM charakteryzuje się wieloogniskowym uszkodzeniem OUN, w wyniku którego dochodzi do stopniowego niszczenia osłonek mielinowych włókien nerwowych. To prowadzi do zaburzeń w przekazywaniu impulsów nerwowych, co objawia się różnorodnymi symptomami neurologicznymi.
Przyczyny SM
Dokładne przyczyny SM nie są znane, ale uważa się, że istotną rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Do czynników ryzyka zalicza się:
- Predyspozycje genetyczne: Osoby z historią SM w rodzinie są bardziej narażone na zachorowanie.
- Czynniki środowiskowe: Niska ekspozycja na światło słoneczne, niedobór witaminy D, palenie tytoniu, otyłość w wieku młodzieńczym.
- Infekcje wirusowe: Niektóre infekcje wirusowe, takie jak wirus Epsteina-Barr, mogą zwiększać ryzyko SM.
Objawy SM
Objawy SM są zróżnicowane i zależą od lokalizacji uszkodzeń w OUN. Najczęstsze objawy to:
- Zaburzenia czucia: mrowienie, drętwienie, pieczenie skóry
- Zaburzenia ruchowe: osłabienie mięśni, problemy z koordynacją ruchową, trudności w chodzeniu
- Zaburzenia wzroku: niewyraźne widzenie, podwójne widzenie, ból oka
- Zmęczenie: przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku
- Problemy poznawcze: trudności z koncentracją, pamięcią, myśleniem
- Zaburzenia emocjonalne: depresja, lęk, drażliwość
Rodzaje SM
Istnieją różne rodzaje SM, różniące się przebiegiem i tempem postępowania choroby:
- Rzutowo-remisyjna (RRMS): Najczęstsza postać SM, charakteryzująca się okresami zaostrzeń (rzutów) i remisji.
- Wtórnie postępująca (SPMS): Postać SM, w której po okresie rzutowo-remisyjnym dochodzi do stopniowego pogarszania się stanu neurologicznego.
- Pierwotnie postępująca (PPMS): Rzadka postać SM, charakteryzująca się powolnym, ale stałym pogarszaniem się stanu neurologicznego od samego początku choroby.
Diagnostyka i leczenie SM
Rozpoznanie SM opiera się na badaniu neurologicznym, rezonansie magnetycznym mózgu i rdzenia kręgowego oraz badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego. Nie ma jednego, uniwersalnego leku na SM, ale dostępne są terapie, które mogą spowolnić postęp choroby, zmniejszyć częstotliwość i nasilenie rzutów oraz złagodzić objawy.
Życie z SM
SM to choroba przewlekła, która może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów. Jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu, rehabilitacji i wsparciu, wiele osób z SM może prowadzić aktywne i satysfakcjonujące życie. Ważne jest, aby osoby z SM były dobrze poinformowane o swojej chorobie, miały dostęp do specjalistycznej opieki medycznej oraz wsparcia psychologicznego.